Μπορεί οι προσδοκίες από την επερχόμενη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν σε μέσο και μακροπρόθεσμο επίπεδο να μην είναι ιδιαίτερα μεγάλες, αλλά στην Αθήνα γνωρίζουν διαχρονικά ότι πρέπει να μάθουν να ζουν με γείτονα την Τουρκία.
Έτσι, λοιπόν, οποιοδήποτε βήμα, όχι απαραιτήτως σύγκλισης, αλλά έστω αποκλιμάκωσης και κυρίως αποφυγής όσων ζήσαμε από πέρσι τον Μάρτιο στον Έβρο έως και το φθινόπωρο στο Καστελλόριζο, μόνο ως θετική εξέλιξη μπορεί να καταγραφεί. Παρόλα αυτά, ούτε η τουρκική στρατηγική στην Ανατολική Μεσόγειο, ούτε και η γεωγραφία της περιοχής πρόκειται ν’ αλλάξουν.
Του Πιέρρου Ι. Τζανετάκου
Όπως έχουμε σημειώσει ξανά στο ertnews.gr η ρευστότητα που επικρατεί τα τελευταία χρόνια στην Ανατολική Μεσόγειο οφείλεται στους εξής παράγοντες: Πρώτον στα βήματα πίσω που έκαναν από την περιοχή οι Ηνωμένες Πολιτείες, με την παράλληλη άνοδο της ρωσικής επιρροής. Δεύτερον στην εξ ανάγκης και εκ γεγονότων επαναχάραξη του χάρτη που βρίσκεται σε εξέλιξη στα εδάφη της Συρίας και της Λιβύης και υπό προϋποθέσεις στη θάλασσα της Ανατολικής Μεσογείου με τις επιμέρους διμερείς διευθετήσεις. Τρίτον- και σοβαρότερο για τη χώρα μας- στην αναθεωρητική διάθεση της Τουρκίας, τόσο με την περίφημη «Γαλάζια Πατρίδα», όσο και στη μεθόριο της γείτονος με την Συρία, εκεί δηλαδή όπου επικρατεί το κουρδικό στοιχείο, το οποίο και θέλουν οι Τούρκοι πάση θυσία να περιορίσουν. Στην εξίσωση θα πρέπει να συμπεριλάβουμε και τη μόνιμη εκκρεμότητα του Κυπριακού, με την Άγκυρα να εμφανίζεται όλο και πιο παραβατική στο έδαφος της μεγαλονήσου.
Η Ελλάδα είναι ένας από τους παράγοντες που επιχειρούν να λειτουργήσουν σταθεροποιητικά σε αυτό το ευαίσθητο σημείο του χάρτη. Ταυτοχρόνως, όμως, είναι αυτή που δέχεται τη μεγαλύτερη πίεση από την πλευρά της Άγκυρας αφενός εξαιτίας της γειτνίασης με την Τουρκία και αφετέρου λόγω της- ανεξαρτήτως πολιτικής προέλευσης- μαξιμαλιστικής λογικής των τούρκων αξιωματούχων. Η πίεση αυτή θα είναι διαρκής σε όλα τα επίπεδα τουλάχιστον έως το 2023, όταν και στη γείτονα θα γιορτάζουν τα 100 χρόνια από την ίδρυση της Δημοκρατίας. Είναι μια ημερομηνία που ο ίδιος ο Ερντογάν έχει χαρακτηρίσει ως ορόσημο, υποσχόμενος ότι έως τότε η Τουρκία θα έχει «αποτινάξει δεσμά της Λωζάννης», επεκτείνοντας τα σύνορα της χώρας του. Όλα αυτά τα γνωρίζει η ελληνική διπλωματία και είναι αυτονόητο ότι πράττει αναλόγως, κυρίως μέσω της ενίσχυσης των σχέσεων με τα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ, δια της περαιτέρω στρατιωτικής θωράκισης, αλλά και υπενθυμίζοντας με κάθε ευκαιρία και σε όλους τους τόνους αυτό που δεν αρέσει στην Άγκυρα: Ότι τα ελληνοτουρκικά είναι ευρωτουρκικά προβλήματα, άρα η όποια ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας και η επαναφορά της τουρκικής οικονομίας σε τροχιά σταθερότητας περνά μέσα από την ομαλότητα στις σχέσεις και με τις Βρυξέλλες.
Η επαναφορά της Ουάσινγκτον στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, με στόχους την ανάσχεση της Ρωσίας και την εν γένει επαν- εμπέδωση της ευρωατλαντικής συμμαχίας ως πυλώνα σταθερότητας του δυτικού κόσμου, αποτελεί μια σαφώς ενθαρρυντική εξέλιξη για τα ελληνικά συμφέροντα. Χωρίς να αιθεροβατούμε, σκεπτόμενοι ότι η Άγκυρα θα απωλέσει τη βαρύτητα που έχει για την αμερικανική πολιτική στο σταυροδρόμι της Ευρώπης με την Ανατολή, βέβαιο είναι πως η Αμερική μπορεί να τραβήξει το χαλινάρι περιορίζοντας την τουρκική νευρικότητα, ώστε η τελευταία να μην μετουσιωθεί σε πράξη. Ούτε, όμως, οι ΗΠΑ, ούτε τα πολλά ανοιχτά μέτωπα στο εσωτερικό, θα περιορίσουν την πολυπλόκαμη στρατηγική των Τούρκων. Αντιθέτως, όλα αυτά θα μπορούσαν να προκαλέσουν επικίνδυνες σπασμωδικές αντιδράσεις από την πλευρά του Ερντογάν. Όπως κι αν έχει, στο πεδίο της αέναης ρητορικής και της «διαπραγμάτευσης», στην οποία επιδίδονται διαρκώς οι Τούρκοι θα πρέπει να περιμένουμε κλιμάκωση. Το παρακολουθούμε, άλλωστε, να συμβαίνει σε καθημερινό επίπεδο, τόσο με τον Ερντογάν, όσο και με σειρά υπουργών του, οι οποίοι δεν χάνουν ευκαιρία να θέτουν στο δημόσιο διάλογο όλα αυτά που οι ίδιοι θεωρούν ως διμερείς διαφορές: Τη μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη, την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου, το δικαίωμα του Καστελλόριζου σε ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, το casus belli σε περίπτωση που η Ελλάδα ασκήσει το κυριαρχικό δικαίωμά της για την αύξηση των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια, τη δικαιοδοσία έρευνας και διάσωσης στο Αιγαίο.
Η Αθήνα αναγνωρίζει ως μόνη διαφορά με την Τουρκία την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών. Αυτό είναι κάτι που δεν αλλάζει. Ούτε, όμως, οι τουρκικές αιτιάσεις πρόκειται ν’ αλλάξουν. Θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτές και να τις αντιμετωπίζουμε με κάθε τρόπο. Είτε στο τιμόνι της χώρας είναι ο Ερντογάν, είτε οποιοσδήποτε άλλος. Η ελληνική κυβέρνηση θέλει βραχυπρόθεσμα να αποφύγει ένα θερμό καλοκαίρι όπως το περσινό. Σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα μια επανάληψη όσων είδαμε το 2020 είναι σχεδόν απίθανη. Απίθανο είναι φυσικά και το ενδεχόμενο να έχουμε ένα πλήρως απάνεμο καλοκαίρι. Μια προσεκτική ανάγνωση των τελευταίων στοιχείων υποδεικνύει ότι φέτος η θερινή πίεση της Άγκυρας θα στραφεί στην Κύπρο. Ο Ερντογάν θα ταξιδέψει στα Κατεχόμενα στις 20 Ιουλίου, 47 χρόνια μετά την τουρκική εισβολή. Από την Αμμόχωστο αναμένεται να επαναλάβει τα περί δύο κρατών στην Κύπρο, προχωρώντας όμως ακόμα παρακάτω, ενδεχομένως με το επίσημο άνοιγμα της περίκλειστης πόλης των Βαρωσίων, αντίθετα με όσα προβλέπονται στις σχετικές αποφάσεις του ΟΗΕ. Παραλλήλως, όπως έχει πολλάκις επισημανθεί από τους Τούρκους αξιωματούχους, σε λίγες εβδομάδες τα γεωτρύπανα της Άγκυρας θα επανέλθουν εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Δυστυχώς η Κύπρος φαντάζει για την τουρκική διπλωματία ως ο πιο αδύναμος κρίκος στην Ανατολική Μεσόγειο. Το κατεχόμενο τμήμα του νησιού είναι το έδαφος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί πιο εύκολα από την τουρκική προπαγάνδα ως έδαφος δυνάμει προσαρτώμενο στη «μητέρα- πατρίδα». Η βόρεια Κύπρος αποτελεί εκτός των άλλων μια βαριά οπλισμένη ζώνη ασφαλείας για την Τουρκία, με βεληνεκές έως και την οριογραμμή με τη Συρία. Ούτε η γεωγραφία είναι κάτι που αλλάζει, άρα όπως η Ελλάδα, έτσι και η Κύπρος είναι αναγκασμένη να ζει με γείτονα την Τουρκία. Όπως όμως όλα δείχνουν την επόμενη περίοδο η Λευκωσία θα είναι αναγκασμένη να ζει και υπό τις τουρκικές απειλές.
Πιέρρος Ι. Τζανετάκος
Πηγη: ert.gr
