Νίκος Διαμαντής στο in: «Πάντα μου αρέσει να αναποδογυρίζω τα δεδομένα»

Μια ολιστική καλλιτεχνική παρέμβαση στον ιστορικό τόπο του Ισλαχανέ – Ορφανοτροφείο Αρρένων στη Θεσσαλονίκη που περιλαμβάνει θεατρική παράσταση, εικαστική εγκατάσταση, ανοιχτή συζήτηση και ανοιχτό κάλεσμα, με τη συμμετοχή 10 συγγραφέων, 10 ηθοποιών, 3 εικαστικών καλλιτεχνών, 11 συνομιλητών από ένα ευρύ φάσμα των τεχνών και των επιστημών και πολιτών.

Με αφορμή την παράσταση που θα πραγματοποιηθεί στις 5 και 6 Σεπτεμβρίου μιλήσαμε με τον Νίκο Διαμαντή, ο οποίος μοιράστηκε μαζί μας τις σκέψεις του για το νέο καλλιτεχνικό δημιούργημα του.

Πως προέκυψε η ιδέα της δημιουργίας του συγκεκριμένου project;

Πάντα μου αρέσει να αναποδογυρίζω τα δεδομένα. Και αυτήν τη φορά σκέφτηκα ότι θα είχε ενδιαφέρον να τεντώσεις πράξεις και σκέψεις και αναζητήσεις μέχρι το σήμερα.

Σκέφτηκα ότι μας ενδιαφέρει οποιαδήποτε στιγμή αρκεί να μιλάει μαζί μας τώρα και όχι χτες. Έψαξα πολύ να βρω μία συγχορδία που θα ακουστεί σήμερα και θα μας αφορά, όχι μια θεατρική παράσταση που θα ξεχαστεί αύριο.

Το ’22 όχι σαν την περιγραφή μιας στιγμής ιστορικής, αλλά σαν ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο που άνθρωποι συνθλίβονται, μετακινούνται, χάνονται στη σιωπή.

Και αν κάτι με συντάραξε ήταν η σιωπή που τους περιβάλλει, η στιγμή που ακούγεται στην φοβερή περιγραφή της υποστολής της σημαίας στη Μικρά Ασία η λέξη …..υπόστειλλον….. Και έτσι αποφάσισα να αναζητήσω το μεγάλο μέσα από το μικρό.

Πρόκειται για μια παραγωγή στην οποία θα συμμετέχουν πολλοί συντελεστές. Πως έχετε σκεφτεί τη σύμπραξη τους;

Είναι μία πρόταση ανοιχτής επείγουσας δραματουργίας. Μία επανοηματοδότηση ανοιχτών πεδίων – κειμένων και εικαστικών πράξεων.

Ξεκινώντας από τα εξαιρετικά ταχυδράματα των πολύ σημαντικών συγγραφέων, διαφορετικών θερμοκρασιών και γεύσεων που βρίσκονται στην καρδιά της εγκατάστασης, οι θεατές έχουν την δυνατότητα μέσα από μία ελεγχόμενη πλοήγηση να συναντήσουν ερωτήματα του σήμερα, αποκλεισμούς, φοβικές συμπεριφορές, λαϊκισμούς, δημαγωγίες, θρησκευτικούς φανατισμούς. Εν τέλει την ιστορία, όχι από την πλευρά των νικητών.

Ποιος ήταν ο λόγος που επιλέξατε το συγκεκριμένο σημείο της πόλης για να παρουσιάσετε την παράσταση σας;

Το Ισλαχανέ είναι μία δικαιοσύνη της ιστορίας υπό την έννοια ότι πάνω του συνομιλούν πολιτισμοί, συναντιώνται σώματα διαφορετικά πολιτισμών, συμπεριφορών , κανόνων του δικαίου και της ηθικής, κοινωνικές αντιλήψεις.

Τα ορφανά, η μουσική, η χειρωνακτική εργασία, οι πρόσφυγες με τις κουρελούδες και τα ψεύτικα δωμάτια, οι μουριές, το τρίτο γυμνάσιο αρρένων κλπ, είναι μια απόδειξη τρανή ότι όλα γίνονται από ανθρώπους με θέληση σιδερένια που καν δεν την ξέρουν, όλα γίνονται με τον μόχθο των ανθρώπων.

Ποια κοινά σημεία μπορεί να έχουν οι πρόσφυγες του τότε με της εποχής μας;

Σαφέστατα υπάρχουν διαφορετικές αιτίες και ανάγκες, ο κόσμος είναι σαφέστατα ένα βήμα μπροστά, βεβαίως και υπάρχει στην Ευρώπη κράτος δικαίου, όμως οι ανάγκες για καλύτερη ζωή είναι μεγαλύτερες πλέον, ο κόσμος είναι πλέον ένα σύνολο και τίποτα δεν μπορεί να συγκρατήσει τις μετακινήσεις πληθυσμών.

Βέβαια, άνθρωποι μετακινούνται σε αναζήτηση σε πληθυντικό βαθμό.

Κι αν κάτι μας διδάσκει όλος αυτός ο ξεριζωμός και η καταστροφή, αν κάτι μας διδάσκει σήμερα είναι ότι χρειάζεται γενναία αλλαγή πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ευθύνης .

Χρειάζονται βαθειές ανθρώπινες τομές και αποφάσεις που θα συμπεριλάβουν σχεδιασμούς συνολικούς και μακροπρόθεσμους. Το ’22 δεν τελείωσε ο κόσμος και η Ελλάδα. Αντίθετα η Ελλάδα με χίλιους κόπους προχώρησε μπροστά.

Με μια λέξη, σήμερα, ο πόλεμος, η πυρηνική καταστροφή, η κλιματική αλλαγή, η ενεργειακή κρίση και άλλα πολλά βάζουν στο τραπέζι το τέλος μιάς ολόκληρης εποχής ευμάρειας, δημοκρατίας και προκοπής και πολιτικών διαχωρισμών.

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να διοχετεύσετε με την παράσταση σας και προς σε ποια κατεύθυνση;

Είμαστε αμετακίνητα αισιόδοξοι. Είμαστε αμετακίνητα ουτοπικοί. Είμαστε αμετακίνητα ερωτούντες. Γιατί δεν ξέρω το Ισλαχανέ.

Ποια είναι γνώμη σας για τον θεσμό Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός;

Πιστεύετε οτι βοηθά στην αποκέντρωση των πολιτιστικών δράσεων οι οποίες είναι συγκεντρωμένες κυρίως στην Αθήνα;

Το ΥΠΠΟΑ με τον θεσμό αυτό δίνει την δυνατότητα να υλοποιηθούν εργασίες καλλιτεχνών διαφορετικής χροιάς και ύφους. Συμπλέκει και είναι πολύ σημαντικό, πεδία καλλιτεχνικής δημιουργίας (θέατρο, μουσική , χορό κλπ )με την ιστορική αναζήτηση και μάλιστα εκτός Αθηνών.

Νοηματοδοτεί και δημιουργεί πλέγμα ιστορικής επαφής με μία ανασκαφική Ελλάδα.

Ο θεσμός μας βοηθά να ανακαλύψουμε το ιστορικό αποταμίευμα, να το γονιμοποιήσουμε και με αυτό τον τρόπο όλη η Ελλάδα γίνεται ένα πεδίο δράσης με ελεύθερο , δημιουργικό και πρωτότυπο τρόπο.

Νομίζω ότι είναι ένα σημαντικό εργαλείο του ΥΠΠΟΑ και θεωρώ ότι υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης, αν αποφασίσει το ΥΠΠΟΑ να στείλει καλλιτεχνικές σημαντικές και πρωτότυπες εργασίες στο εξωτερικό, στα πανεπιστήμια και στις εδρες ελληνικών σπουδών καθώς και στον απόδημο ελληνισμό.

Χρειάζεται μια ακόμη γενναία απόφαση σύμπραξης με το ΙΕΠ για παράδειγμα η και άλλους φορείς που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό.

Πληροφορίες παράστασης

Σκηνοθεσία- Δραματουργία: Νίκος Διαμαντής