«Ζούμε σε έναν όλο και πιο πολωμένο κόσμο. Ένα μέρος όπου όλο και περισσότεροι άνθρωποι έχουν χάσει την ικανότητα να κατανοούν ο ένας την άποψη του άλλου», είχε πει η Τζασίντα Άρντερν, στην ιστορική νικητήρια ομιλία της, μετά τις εκλογές του 2017 στη χώρα της, τη Νέα Ζηλανδία, προσαθώντας να προσεγγίσει όλους τους συμπολίτες της.
Ήταν μόλις 37 ετών και δεν είχε καλά καλά συμπληρώσει ούτε ένα μήνα τότε στο «τιμόνι» των Εργατικών (η νεότερη ποτέ στην κομματική ηγεσία), τους οποίους πρακτικά ανέστησε με την χαρισματικότητά της από τις «στάχτες».
Λέγεται ότι είχε αρνηθεί επτά φορές μέχρι να δεχθεί να αναλάβει τα «ηνία» του κόμματος, που λίγο πριν από τις κάλπες εκείνης της χρονιάς πήγαινε από το κακό στο χειρότερο στις δημοσκοπήσεις.
Τελικά, τους οδήγησε σε μια απρόσμενη νίκη και η ίδια τέθηκε επικεφαλής ενός κεντροαριστερού συνασπισμού, ως η νεότερη πρωθυπουργός της χώρας, αλλά και εν ενεργεία ηγέτης κράτους το 2017.
Έκτοτε ηγήθηκε με το δικό της μοναδικό στιλ, συνδυάζοντας το συναίσθημα με την αποφασιστικότητα και οδηγώντας τη Νέα Ζηλανδία μέσα από τις Συμπληγάδες κρίσεων, εγχώριων και μη.
Το 2020, εν μέσω της πανδημίας της COVID-19 και ενός σκληρού εθνικού lockdown, σημείωσε μια δεύτερη σαρωτική εκλογική νίκη, αυτή τη φορά με τον σχηματισμό από τους Εργατικούς της πρώτης μονοκομματικής κυβέρνησης της Νέας Ζηλανδίας εδώ και σχεδόν μισό αιώνα.
Επί πεντέμισι χρόνια, αποτέλεσε την εκπρόσωπο μιας νέας γενιάς πολιτικών.
Όμως αυτή την Πέμπτη, εννιά μήνες πριν από τις εθνικές εκλογές και με τις προοπτικές για το κόμμα της δυσοίωνες, ανακοίνωσε ότι παραιτείται, παραδεχόμενη ότι δεν έχει πια ενέργεια και κουράγιο για να συνεχίσει.
Ήταν άλλη μια φορά που η Τζασίντα έγραψε ιστορία.
Το άλλο πρόσωπο της εξουσίας
Ήταν στην πρώτη κιόλας χρονιά της θητείας της όταν έγινε η δεύτερη γυναίκα ηγέτης που γέννησε ενώ ήταν στην εξουσία (η πρώτη ήταν η Πακιστανή Μπεναζίρ Μπούτο) και η πρώτη που έδωσε το παρόν στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ μαζί με το μωρό της.
«Θέλω να γίνει αυτό κάτι το φυσιολογικό», είχε πει, «κάτι που θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο σε άλλες γυναίκες».
Ήταν αυτή η στάση ζωής, η ενσυναίσθηση με την οποία άσκησε τα πρωθυπουργικά της καθήκοντα μέσα από μια αλληλουχία κρίσεων, καθώς και η έμπρακτη κατάρριψη σεξιστικών στερεοτύπων για την εξουσία που εκτόξευσαν το πολιτικό «άστρο» της Τζασίντα εντός κι εκτός συνόρων, δημιουργώντας ένα φαινόμενο που πολλοί ονόμασαν «Jacindamania» («Τζασιντομανία»).
Στα 42 της -ενόψει των βουλευτικών εκλογών του Οκτωβρίου, εν μέσω δημοσκοπικής πτώσης του κόμματός της κι ενώ τα προβλήματα στοιβάζονται στη χώρα της- η Τζασίντα Άρντερν έκανε κάτι επίσης σπάνιο.
«Ξέρω τι χρειάζεται αυτή η δουλειά, αλλά και ότι δεν έχω πλέον αρκετή ενέργεια για την κάνω σωστά. Είναι τόσο απλό», παραδέχθηκε στην πρώτη συνέντευξη Τύπου της νέας χρονιάς.
«Οι πολιτικοί είμαστε άνθρωποι. Δίνουμε ό,τι μπορούμε, για όσο μπορούμε», προσέθεσε. «Κάποτε έρχεται η ώρα. Και για μένα ήρθε»…
Η θητεία της στην πρωθυπουργία θα λήξει στις 7 Φεβρουαρίου, ανακοίνωσε. Το κόμμα της θα εκλέξει νέο ηγέτη αυτή την Κυριακή .
Οι εθνικές εκλογές θα γίνουν χωρίς τη δική της συμμετοχή στις 14 Οκτωβρίου.
Η ίδια, είπε, θέλει να αφοσιωθεί στην οικογένειά της, ευελπιστώντας ότι αφήνει ως κληροδότημα στους Νεοζηλανδούς «την πεποίθηση πως μπορείς να έχεις ευγένεια αλλά και δύναμη, συμπόνια αλλά και αποφασιστικότητα, αισιοδοξία αλλά και απόλυτη συγκέντρωση. Ότι μπορείς να είσαι ένα ξεχωριστό είδος ηγέτη: το δικό σου».
Αυτό είναι πράγματι το σήμα κατατεθέν της. Αφήνει ωστόσο πίσω της και τραγικά κενά.
Το βαρύ τίμημα των διαδοχικών κρίσεων
Γεννημένη το 1980 στο Χάμιλτον, η Τζασίντα έζησε από κοντά τη φτώχεια στην ενδοχώρα του Βόρειου Νησιού.
Ήταν κάτι, λέει, που συνδυαμόρφωσε τις αριστερές της πεποιθήσεις.
Εντάχθηκε στους Εργατικούς αμέσως μετά τις σπουδές της στην Επικοινωνία, κατά τη διάρκεια των οποίων είχε γίνει γνωστή και ως DJ.
Βλέποντας πια τον κόσμο με άλλα μάτια, αποκήρυξε την πίστη της τη δεκαετία του 2000 λόγω των ομοφοβικών και εν γένει αρτηριοσκληρωτικών θέσεων των Μορμόνων.
Το 2005 έφυγε για την Αγγλία, όπου εργάστηκε για δυόμισι χρόνια στο γραφείο του Βρετανού τότε πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ. Εξελέγη πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Σοσιαλιστικής Νεολαίας (IUSY).
Η καριέρα της στην πολιτική είχε αρχίσει δυναμικά.
Στο απόγειό της, όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία το 2017, η Άρντερν είχε μεγάλα σχέδια.
Ψηλά στην ατζέντα της είχε τη δωρεάν τριτοβάθμια εκπαίδευση, την αποποινικοποίηση των αμβλώσεων, την εξάλειψη της παιδικής φτώχειας, μια «πιο δίκαιη συμφωνία» για τα περιθωριοποιημένα τμήματα της κοινωνίας, την υιοθέτηση θαρραλέας περιβαλλοντικής πολιτικής.
Όμως μια σειρά από κρίσεις επηρέασαν είτε εν μέρει, είτε σημαντικά τις προτεραιότητές της.
Περίπου 18 μήνες μετά την εκλογή της, τον Μάρτιο του 2019, κλήθηκε να διαχειριστεί το σοκ από τη χειρότερη τρομοκρατική επίθεση στην ιστορία της Νέας Ζηλανδίας, όταν ένας ακροδεξιός Αυστραλός εισέβαλε σε δύο τζαμιά στο Κράιστσερτς, σκοτώνοντας 51 μουσουλμάνους.
Η Τζασίντα απάντησε αφενός με συναίσθημα -οι εικόνες της με χιτζάμπ να αγκαλιάζει συγγενείς των θυμάτων έκαναν τον γύρο του κόσμου- αφετέρου με αυστηρούς περιορισμούς στην οπλοκατοχή.
Όταν την επόμενη χρονιά ενέσκηψε η πανδημία της COVID-19, πήρε δρακόντεια μέτρα.
Ο πρώτος χρόνος με τα έκτακτα lockdown έσωσε τους Νεοζηλανδούς και της εξασφάλισε μια δεύτερη πρωθυπουργική θητεία.
Όμως το πολύμηνο σφράγισμα των συνόρων -που κράτησε μέχρι τα τέλη του 2021- γονάτισε την τουριστική βιομηχανία, συρρίκνωσε το ΑΕΠ, δίχασε την κοινωνία και ριζοσπαστικοποίησε περιθωριακές ομάδες αρνητών, που εκτόξευσαν απειλές και κατά της ζωής της.
Ανοιχτά μέτωπα
Βάζοντας πρόωρο τέλος στη δεύτερη πρωθυπουργική θητεία της, η Τζασίντα Άρντερν μπορεί να βλέπει το ποτήρι μισογεμάτο.
Η θέση των εργαζομένων ενισχύθηκε, με απασχόληση ρεκόρ, θεσμοθέτηση 26 εβδομάδων γονικής άδειας μετ’ αποδοχών, αύξηση της αναρρωτικής άδειας, αύξηση του κατώτατου μισθού πάνω από 30%.
Οι αμβλώσεις αποποινικοποιήθηκαν. Η παιδική φτώχεια περιορίστηκε, πλην όμως οριακά και παραμένει πολύ χειρότερη από τις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες.
Το κόστος ζωής έχει εκτοξευτεί και οι τραγικές ανισότητες παραμένουν.
Ο ετήσιος πληθωρισμός είναι στο 7,2%, οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 8,3% σε ετήσια βάση και τα επιτόκια έχουν αυξηθεί.
Στη χώρα των μόλις 5 εκατομμυρίων κατοίκων, η στεγαστική κρίση είναι τόσο οξεία, που σημαντικό μέρος του πληθυσμού αναγκάζεται να ζει στο δρόμο, σε αυτοκίνητα ή σε προσωρινά καταλύματα.
Στη Νέα Ζηλανδία εν τω μεταξύ δεν υπάρχει φόρος περιουσίας, ούτε επί των κεφαλαιακών κερδών, περιορίζοντας έτσι τα περιθώρια για μεγάλης κλίμακας κοινωνικά προγράμματα.
Παρά τις σημαντικές δεσμεύσεις για την κλιματική αλλαγή, εν τω μεταξύ, η Νέα Ζηλανδία δεν έχει καταφέρει να μειώσει σημαντικά τις εκπομπές ρύπων, ενώ η κυβέρνηση σκοντάφτει στο πρόγραμμα για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων.
Σε αυτό το φόντο, η εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση των Εργατικών έχει καταρρεύσει και η συντηρητική αντιπολίτευση -υπό νέα ηγεσία- έχει εδώ και μήνες σταθερό προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις.
Πρελούδιο για τις εθνικές εκλογές θεωρούνται οι υψηλές επιδόσεις κεντροδεξιών υποψηφίων στις τοπικές εκλογές του περασμένου Οκτωβρίου.
Αν και διατηρεί την πρωτιά, η δημοτικότητα της Άρντερν έχει πέσει στο χαμηλότερο επίπεδο, στο 29%, έναντι 23% που έχει ο ηγέτης της αντιπολίτευσης, Κρίστοφερ Λούξον.
«Είμαι άνθρωπος»
Μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο, ένα ξεχασμένο ανοιχτό μικρόφωνο πρόδωσε την πίεση που αισθανόταν πλεόν η Τζασίντα, όταν αποκάλεσε στη Βουλή έναν πολιτικό αντίπαλό της «αλαζονικό αρ@@δ@».
Με αρκετή δόση αυτοσαρκασμού, κατάφερε να αμβλύνει τις εντυπώσεις, δημοπρατώντας την κοινοβουλευτική έκθεση στην οποία ήταν καταγεγραμμένη η βρισιά, για να συγκεντρώσει κεφάλαια στη μάχη κατά του καρκίνου.
Ήταν την ίδια περίοδο που η πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας έλεγε ότι θα έθετε την οικονομία ως προτεραιότητά της, προτάσσοντας τις περικοπές δαπανών. Μέχρι το καλοκαίρι τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου θα έπρεπε να έχουν επαναξιολογήσει την ατζέντα τους, είχε προαναγγείλει.
Με την έλευση του 2023, ωστόσο, έπειτα από πεντέμισι χρόνια κρίσεων και καταστροφών, η Τζασίντα έκρινε ότι έφτασε στο τέλος.
«Ξέρω ότι θα υπάρξει πολλή συζήτηση μετά από αυτήν την απόφαση για το ποιος ήταν ο λεγόμενος “πραγματικός λόγος”» της παραίτησης, είπε στη συνέντευξη Τύπου.
«Μπορώ να σας πω ότι αυτό που μοιράζομαι σήμερα είναι η μόνη ενδιαφέρουσα οπτική γωνία που θα βρείτε», συμπλήρωσε: «είμαι άνθρωπος».
«Δεν έχω σχέδιο, δεν έχω προγραμματίσει κάτι. Ανυπομονώ να περάσω ξανά χρόνο με την οικογένειά μου», κατέληξε: «αυτούς που έχουν θυσιάσει τα περισσότερα».
«Άρα, Νιβ», είπε μπροστά τις κάμερες απευθυνόμενη στην πεντάχρονη κόρη της, «η μαμά ανυπομονεί να είναι εκεί όταν αρχίσεις φέτος το σχολείο».
«Και Κλαρκ», προσέθεσε, απευθυνόμενη στον σύντροφό της από το 2013, τηλεπαρουσιαστή και πατέρα της μικρής, «ας παντρευτούμε επιτέλους!».
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσειςΠηγη: in.gr
